Deze theorie – gebaseerd op het werk van Paul Watzlawick – gaat over gedragsverschillen tussen individuen. Ze is een interessant hulpmiddel om je gesprekspartner beter te begrijpen (maar ook jezelf), vooral in communicatieve situaties.
Er worden vier hoofdtypes van sociale stijlen onderscheiden, gebaseerd op twee hoofdaspecten: de uiting van emoties en de relatie tot macht.
De eerste as, “uiting van emoties”, plaatst mensen op een schaal van eerder gereserveerd (taakgericht) tot meer expressief (mensgericht).
Op de tweede as, “relatie tot macht”, zal een dominant karakter eerder macht nastreven, terwijl een meegaand profiel eerder geneigd is gevestigde macht te respecteren.
Door deze twee assen te combineren (emoties verticaal en macht horizontaal), ontstaan de verschillende sociale stijlen.
Iedereen bezit een sociale stijl, die overeenkomt met de dominante gedragsoriëntatie. Er moet echter worden benadrukt dat, hoewel er een voorkeursstijl bestaat, deze kan variëren of tijdelijk worden aangepast afhankelijk van de context en de flexibiliteit van een persoon.
Sociale stijlen en fundamentele behoeften
De theorie van sociale stijlen kan worden gekoppeld aan de piramide van Maslow. In het kort identificeert deze piramide vijf fundamentele menselijke behoeften: fysiologische behoeften, veiligheid, behoefte aan verbondenheid, eigenwaarde en zelfverwezenlijking.
Deze koppeling tussen stijlen en behoeften maakt het mogelijk om gedrag en de relatie tot tijd nader te beschrijven:
| Sociale stijl | Behoefte | Gedrag | Relatie tot tijd |
|---|---|---|---|
| Promotioneel | Eigenwaarde | Waardering, reputatie, erkenning van wie men is door anderen of een groep. Acties worden in de kijker gezet. | Gericht op de toekomst |
| Sympathiek | Verbondenheid | Deel uitmaken van een groep, zich geaccepteerd voelen. Stelt menselijke relaties en positief contact voorop. | Geen specifieke focus |
| Controlerend | Zelfverwezenlijking | Zich ontplooien, potentieel benutten. Zoekt actie en besluitvorming. Richt zich op efficiëntie, minder op imago of situatie. | Gericht op het heden |
| Procedureel | Veiligheid | Wens om beschermd te worden. Kennis vergaren geeft rust. Geeft de voorkeur aan beproefde oplossingen, onderzoekt opties vooraleer te beslissen. | Gericht op het verleden |
Sociale stijlen en persoonlijkheid
Zonder volledig of beperkend te zijn, kunnen enkele dominante persoonlijkheidskenmerken per sociale stijl worden geïdentificeerd:
| Promotioneel | Sympathiek | Controlerend | Procedureel |
|---|---|---|---|
| + Warm, creatief, enthousiast, optimistisch, open voor ideeën | Vriendelijk, coöperatief, ontspannen, meegaand, gevoelig | Zelfverzekerd, energiek, doelgericht, efficiënt | Geduldig, plichtsbewust, methodisch, bedachtzaam, authentiek |
| – Impulsief, kortetermijngericht, snelle betrokkenheid | Gebrek aan authenticiteit (uit angst om te kwetsen of te teleurstellen) | Ongeduldig, koeltjes overkomend, minder aandacht voor emoties of reacties | Tijdverlies |
Waarom is het nuttig om sociale stijlen te kennen om beter te communiceren?
Wanneer we met anderen communiceren, kunnen bepaalde personen ons intimideren, ergeren, imponeren of wantrouwen opwekken. Deze onbewuste reacties beïnvloeden ons gedrag, en dus de kwaliteit van de communicatie.
De theorie van sociale stijlen stelt ons in staat om:
- De verschillen tussen mensen te begrijpen
- Effectiever te communiceren met anderen
- Te herkennen wat conflicten veroorzaakt in communicatie of relaties
En nu?
Oefen jezelf in het herkennen van sociale profielen in je persoonlijke en/of professionele omgeving en pas je communicatiestijl aan:
- Is de relatie sindsdien anders?
- Is communicatie meer of minder conflictueus dan voorheen?
- Is het makkelijker om je aan bepaalde mensen aan te passen dan aan anderen, afhankelijk van jouw eigen sociale stijl?
Je eigen communicatiestijl identificeren, en je aanpassen aan die van anderen, helpt om ons gedrag en onze communicatie af te stemmen op hun behoeften. In een teamcontext zien we meer doeltreffende, overtuigende teams die beter met conflicten kunnen omgaan.
Zin om verder te gaan?
Aarzel niet om contact op te nemen met onze trainers om samen te kijken naar de meerwaarde van sociale stijlen voor het leren effectief omgaan met interpersoonlijke relaties – en zo de communicatie binnen je bedrijf te versterken of je leiderschapsaanpak te verbeteren.
